Openbaar gebied adequaat onderhouden

Data- en plangerichte aanpak
Een belangrijk speerpunt is een (meer) data- en plangerichte aanpak voor het onderhoud van de openbare ruimte. In 2023 zijn de openbare verhardingen en circa 10% van de rioleringen geïnspecteerd. Met deze gegevens in combinatie met de geplande verkeersmaatregelen en de ambitie in de vergroening wordt een projectlijst voor de komende jaren opgesteld. Deze projectlijst wordt jaarlijks geüpdatet en indien nodig bijgesteld.

Beheerplannen
In 2023 is het beheerplan Groen en Wegen 2023 -2026 vastgesteld. In dit beheerplan is bovenstaande aanpak meegenomen. In het plan is het vastgesteld kwaliteitsniveau B voor het onderhouden van het groen en wegen van toepassing. Voor het beheer en de ontwikkeling van groen geldt daarnaast dat sterk is ingezet op klimaatadaptatie en biodiversiteit.

Onderhoudsprojecten
In 2023 is op basis van uitgevoerde weg- en rioolinspecties een projectenlijst voor de middellange termijn opgesteld. Dit is een dynamische lijst die jaarlijks geactualiseerd en/of bijgesteld wordt. Bij het bepalen van de projecten wordt tevens rekening gehouden met geplande verkeersmaatregelen en vergroening van de openbare ruimte.

In 2023 zijn navolgende onderhoudsprojecten (reconstructies) in combinatie met rioolonderhoud/ -vervanging voorbereid en gerealiseerd:

• gerealiseerd
  • Schoolstraat te Neer
  • Molenweg en Maaslandstraat te Horn
  • Hanssum en Maasweg te Neer
• voorbereid en aanbesteed
  • Reconstructie Winterstraat en Lindenstraat en omgeving te Neer;
  • Reconstructie van de Neerderweg te Roggel;
  • Reconstructie Kelperweg te Kelpen-Oler in combinatie met verbeteren fietsverbinding.

Openbaar Groen
In 2023 is het groen beheerd en onderhouden op basis van het Beheerplan Groen en wegen 2023-2026 en het onderhoudsniveau bedroeg kwaliteitsniveau B. Dit is ook gebleken uit de maandelijkse schouwen die in 2023 is uitgevoerd. Om ook in de vakantieperiode 2023 te voldoen aan kwaliteitsniveau B is in de maanden augustus - september extra capaciteit ingehuurd ten behoeve van het plantsoenonderhoud. Aandachtspunt bij het plantsoenonderhoud in 2023 waren  het onderhoud van het bosplantsoen en de boomspiegels.   

In het buitengebied zijn de gemeentelijke bermen en sloten onderhouden, waarbij rekening is gehouden met onder andere de verkeersveiligheid en de ecologische waarde van de bermen. Daarnaast draagt het bermbeheer ook bij aan het verhogen van de biodiversiteit. Studiegroep Leudal en IVN monitoren jaarlijks een gedeelte van de gemeentelijke wegbermen.

In het najaar en de winterperiode november - december 2023 zijn een aantal plantsoenen omgevormd. In de periode januari - maart 2024 heeft het merendeel van de inboet van plantsoenen plaatsgevonden. Derhalve is een deel van het budget voor inboet en omvormen plantsoenen in 2023 niet gebruikt.

Daarnaast is in het najaar-winter 2023 als pilotproject, samen met Agricycling Limburg, een gedeelte van het blad uit de bladkorven (circa 100 ton) gebruikt om bij 2 agrarische ondernemers in onze gemeente bokashi te maken.

In het kader van het vergroenen van (school)pleinen zijn in 2023, samen met de initiatiefnemers, de burgerinitiatieven voor het vergroenen van het Herman Meddensplein in Nunhem en het Krekelbergplein in Neeritter, opgepakt om uit te werken tot concrete herinrichtingsplannen.  

Voor de voormalige voetbalaccommodatie in Nunhem is een herinrichtingsplan opgesteld. Dit herinrichtingsplan is gebaseerd op de wensen van de inwoners van Nunhem, de Dorpsraad Nunhem, Carnavalsvereniging De Bosuule Nunhem, Stichting Jeugd Activiteiten Nunhem, Kindervakantiewerk Haelen-Nunhem en Jong Nederland Haelen. Het ontwerp van het Prinsenbos lijkt op het gezicht van een uil, wat natuurlijk aansluit bij de naam van de Carnavalsvereniging “De Bosuule” Nunhem. Daarnaast is een grote ruimte gereserveerd voor de activiteiten van onder andere Jong Nederland en Stichting Jeugd Activiteiten Nunhem. Ook wordt een gedeelte van de voormalige voetbalvelden ingericht als voedselbos. De bestaande houtopstanden op en rondom de voormalige voetbalvelden blijven behouden en zijn geïntegreerd in het herinrichtingsplan. De gekozen inrichting en de aan te planten soorten bomen en struiken zorgen voor een goede en duurzame verbinding tussen de kern Nunhem en het Natura 2000 gebied Leudal en een fraaie invulling voor de voormalige voetbalvelden. Begin 2023 vond de officiële starthandeling plaats door het aanplanten van 3 bomen, samen met de 3 Prinsessen van Carnavalsvereniging De Boosuule uit Nunhem. In februari 2024 is in het kader van de Provinciale Boomfeestdag al een groot deel van het Prinsenbos en de bossages gerealiseerd. De kinderen van de Taalschool De Brink in Baexem en de Widdonckschool in Heibloem hebben toen samen met gouverneur Roemer en een afvaardiging van het gemeentebestuur ruim 2.500 bomen en struiken geplant.  

Natuurbescherming en -onderhoud
Bosgroep Zuid-Nederland
De gemeentelijke bos- en natuurterreinen zijn onderhouden op basis van het Werkplan 2023. In de gemeentelijke bos- en natuurterreinen is de biodiversiteit vergroot, heeft houtoogst plaatsgevonden en is de toeristisch-recreatieve functie verbeterd.

Landschapsbeheer
Door de provincie Limburg en Stichting het Limburgs Landschap is in 2023 het Steunpunt Landschapsbeheer opgericht. Als gemeente vinden we de binding met actieve vrijwilligers, de specifieke gebiedskennis en het ophalen van projecten uit de gemeenschap belangrijke aspecten die geborgd moeten worden bij het landschapsbeheer. In december 2023 is een amfibieënpoel, gelegen aan Asbroek in Heibloem, samen met vrijwilligers opgeschoond.   

37.000 bomenplan
In 2023 zijn weer een groot aantal bomen en struiken geplant, en plannen voorbereid voor de aanplant in de periode november 2023 - maart 2024, in het kader van het 37.000 bomenplan (aanplant extra bomen). In totaal staat de teller op ruim 20.000 extra bomen die reeds zijn geplant of worden geplant in het plantseizoen november 2023 - maart 2024. Onder andere zijn de voormalige voetbalvelden in Buggenum, De Klink, omgevormd en aangeplant en is het bomenbos bij de Houtrustlaan in Haelen en de fruitboomgaard bij het gemeentehuis gerealiseerd. Aan inwoners zijn 750 bomenpakketten uitgedeeld. Daarnaast zijn verschillende erven aangeplant in het kader van de Aanplantregeling gemeente Leudal 2022-2024.
In 2023 zijn de voorbereidingen gestart voor het realiseren van natuur op 1 agrarisch perceel gelegen aan de Asbroekerheide in Roggel en 1 agrarisch perceel gelegen aan de Roggelseweg in Haelen.

Volkstuinen
De volkstuintjes zijn nagenoeg allemaal verhuurd. De graspaden op de volkstuinencomplexen zijn frequent gemaaid. De braakliggende volkstuintjes zijn éénmalig gefreesd of gemaaid.

Ons openbaar gebied wordt adequaat onderhouden

Verkeersveiligheid
Ons uitgangspunt is een veilige route van A naar B, waarbij we ons richten op 0 verkeersdoden. We doen dit door te werken met een risico-gestuurde aanpak. Risico-gestuurd werken aan verkeersveiligheid helpt wegbeheerders om vroegtijdig risico’s in het verkeerssysteem waar te nemen en gericht effectieve maatregelen te nemen om de risico’s te verkleinen of weg te nemen. Hierdoor zullen er uiteindelijk minder slachtoffers vallen. Dit alles onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’.

De basis van het risico-gestuurd handelen is het benoemen en in kaart brengen van de belangrijkste risicosituaties en gedragingen in het verkeerssysteem: de risicoanalyse. Deze risicoanalyse is in 2022 opgeleverd en geeft inzicht in negen risicothema’s die in onze gemeente spelen. De risicoanalyse vormt mede de basis voor het Uitvoeringsplan Mobiliteit 2024-2027 (vast te stellen in 2024), waarin concrete maatregelen en acties worden benoemd om verkeersveiligheid te verbeteren.

Ten aanzien van de actiepunten uit de Zomernota 2023-2026 zijn we in 2023 gestart met de voorbereidingen voor het verbeteren van verlichting op fietspaden in het buitengebied in 2024 en verder. Verlichting op fietspaden draagt bij aan zowel verkeersveiligheid als sociale veiligheid. Het sluit daarmee aan bij de risico-gestuurde aanpak. Daarnaast is het onderzoek naar de aanleg van een fietspad op de Leudalweg opgeleverd, zodat in 2024 gestart kan worden met de voorbereidingen hiervan. Ook is het verkeersonderzoek Zevenellen opgeleverd en gecommuniceerd met derden. We zijn tevens gestart met een traject om samen met landbouworganisaties en lokale agrariërs de bekendheid van de landbouwroutes te vergroten. Ook hebben we vervolgstappen gezet met betrekking tot de hoogwaardige fietsverbinding Midden-Limburg met in het bijzonder een fietsbrug tussen Buggenum en Leeuwen.

De actiepunten uit de Zomernota 2023-2026 zijn bovendien opgenomen in het Uitvoeringsplan. Het weren van vrachtverkeer uit de dorpen hebben we uitgebreid in Horn.

Speelvoorzieningen
In 2023 is gestart met het opstellen van speelruimtebeleid aan de hand van een inventarisatie.
Via amendement 4.3 bij de begroting van 2021 is € 50.000 beschikbaar gesteld voor de inventarisatie van de speeltoestellen. De uitvoering van het speelbeleid is nog niet afgerond en er worden nog uitvoeringskosten verwacht. Het budget is via gecommitteerde reserve  overgeheveld naar 2024.
In afwachting van de vaststelling van het nieuwe speelruimtebeleid is een groot deel van de activiteiten on hold gezet en is het reguliere budget niet helemaal nodig geweest voor werkzaamheden. Dit leidt tot een voordeel van € 35.000 in 2023.

Openbaar groen
Het voorjaar 2023 was relatief droog, waardoor extra capaciteit is ingehuurd voor het water geven van de recent aangeplante bomen en plantsoenen. Tevens is in 2023 extra aandacht besteed aan de inboet van bomen, omvormen van plantsoenen en het herstellen van boomstructuren (bomenrijen en bomenlanen). Daarnaast was het jaar 2023 erg groeizaam en het najaar – winterperiode relatief nat. Bij het onderhoud van de bermen en sloten in het najaar waren hierdoor de stortkosten van het bermen- en slotenmaaisel hoger dan andere jaren. Dit heeft geleid tot hogere uitgaven van € 78.000.

Landschapsbeheer
In 2022 is de gemeente Leudal terughoudend geweest met projecten die betrekking hebben op landschapsbeheer. Mede door het faillissement van Stichting IKL en de onduidelijkheid hoe de provincie Limburg het landschapsbeheer wilde gaan organiseren. Daarom is in 2023 extra ingezet op landschapsbeheer en zijn ook projecten opgepakt die in 2022 tijdelijk waren geparkeerd. Dit leidt tot een geringe overschrijding van het budget voor landschapsbeheer.      

Civieltechnische kunstwerken
De gemeente Leudal heeft 129 bruggen en duikersbruggen in beheer en onderhoud. De gegevens van de inspectie per kunstwerk zijn in het voor ons nieuwe beheerprogramma iASSET geplaatst.   
Het geplande onderhoud in overeenstemming met het uitvoeringsplan civieltechnische kunstwerken 2022 t/m 2026 is voor het jaar 2023 beperkt uitgevoerd. Vanwege de weersomstandigheden is laat gestart met de uitvoering. Hierdoor is in 2023 € 52.000 minder uitgegeven dan begroot.

Openbare verlichting
Naast de reguliere uitgaven voor openbare verlichting worden er ook kosten gemaakt voor het herstel van schades (aanrijdingen/ vernielingen). Op het einde van het jaar zijn nog enkele grote uitgaven gedaan waaronder herstel van schades. De schades worden achteraf gecompenseerd in de baten.  Per saldo is er € 80.000 meer uitgegeven.

Voor de investeringen is de aanbesteding in 2023 opgestart en wordt de uitvoering in het voorjaar van 2024 gestart. Eind 2023 lag het percentage LED verlichting in onze gemeente op circa 65%. Na uitvoering van het vervangingsplan zal circa 93% van ons areaal aan openbare verlichting, bestaan uit LED verlichting.

Energie
De kosten voor energie zijn € 150.000 hoger dan begroot.
De afwijking op de energielasten wordt toegelicht in de financiële hoofdlijn.

Gladheidbestrijding
In 2023 heeft er een openbare aanbesteding plaatsgevonden. De eenheidsprijzen van de laagste inschrijver zijn beduidend hoger dan de eenheidsprijzen van de aanbesteding van 4 jaar geleden. De hogere eenheidsprijzen, het feit dat er meer inzet is geweest van gladheidsbestrijdingsmaterieel en een grotere hoeveelheid verbruik aan zout zorgt voor extra kosten. Maar ook meer dan verwachte reparaties en vervangingen aan het materieel.
Dit resulteert in een overschrijding van € 86.000.
Omdat we geen invloed op de weersgesteldheid hebben, is er in 2023 een bedrag van €100.000 in de risicomatrix opgenomen.

Openbare verhardingen
Binnen de reguliere taken zijn geen afwijkingen, het budget openbare verhardingen vertoont een geringe onderschrijding van € 31.000.

Milieu-educatie
Er wordt een jaarlijkse subsidie verstrekt aan het Milieucentrum van € 39.000.
In het verleden werd deze voorafgaand aan het subsidiejaar betaald. Voor de toekomst wordt de subsidie betaald in het jaar waarop deze betrekking heeft. Dat betekent dat er in 2023 geen betaling heeft plaatsgevonden.
Omdat de subsidie groter is dan € 20.000 is het een collegebevoegdheid hier een besluit over te nemen. In het verleden is dit niet gebeurd. Vanaf subsidiejaar 2024 heeft besluitvorming alsnog plaatsgevonden.

Vastgoed algemeen
Onderhoud vastgoed is organisatiebreed en wordt toegelicht in het onderdeel financiële hoofdlijn.

VG Verkoop
De kosten voor energie zijn € € 78.000 hoger dan begroot.
De afwijking op de energielasten wordt toegelicht in de financiële hoofdlijn.