Financiële hoofdlijn

Vanaf het jaar 2022 is besloten om het begrotingssaldo van de gemeente Leudal te allen tijde te tonen en niet vooraf te storten in de algemene reserve.
Het saldo na de tweede raadsrapportage 2023 was € 8.910.000 voordelig. Dat is het vertrekpunt van het saldo van de jaarstukken 2023.

Het jaar 2023 sluit met een positief resultaat van € 12.629.000.

In onderstaande tabel zijn de grootste afwijkingen  > € 100.000 opgenomen en toegelicht. Voor de kleinere verschillen verwijzen wij naar de toelichtingen in de diverse programma's.

Algemeen

Kostenverdeelstaat
Bedrijfskosten worden op basis van een vaste verdeelsleutel toegerekend aan producten. De niet toe te rekenen overheadkosten blijven op programma Overhead staan. Door de gehele begroting zijn hier verschillen in ontstaan. Enerzijds omdat gedurende het jaar de kostenverdeelstaat begrotingstechnisch deels is aangepast op de formatieve wijzigingen en anderzijds omdat de bezetting (en daarmee samenhangend de doorverdeling) niet altijd gelijk is aan de begroting. Over de gehele begroting bezien heeft dit geen financiële gevolgen, maar zorgt alleen voor verschillen per programma.

1 Groot onderhoud vastgoed (incidenteel voordeel € 317.000
De bedragen in de begroting 2023-2026 zijn gebaseerd op het recente MJOP
Het budget voor deze MJOP's is reeds aanwezig in diverse programma s, maar nog niet op basis van de nieuwe MJOP's door verdeeld naar de andere programma's. Dit houdt in dat er zowel tekorten als overschotten zijn binnen de verschillende programma’s op het onderdeel vastgoed. Voor het onderdeel vastgoed is één gezamenlijke toelichting gegeven.
We hebben het overschot op deze post teruggebracht van € 845.000 naar € 320.000. Dit is nog niet teruggebracht tot nihil. Met de vaststelling van het DMJOP in 2024 en keuzes vanuit het accommodatiebeleid verwachten we dat er in 2024 het onderhoudsbudget (zo goed als) volledig wordt benut.
Het planmatig onderhoud van ons vastgoed hangt nauw samen met de keuzes in het accommodatiebeleid en de (landelijke) opgaves voor verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed. De uitvoering van de keuzes in het accommodatiebeleid kunnen gevolgen hebben voor  accommodaties. In voorkomende gevallen vervalt de huidige functie van het gebouw omdat die samengaat met andere functies in een ander gebouw. In dergelijke situaties zijn onderhouds- en of verduurzamingsmaatregelen niet verstandig en hebben we de uitvoering ervan uitgesteld. De voortgang van het accommodatiebeleid bepaalt dus mede de uitvoering van planmatig onderhoud. Omdat we vooruit willen met verduurzaming hebben we bij een aantal gebouwen wel onderhoud met het oog op verduurzaming uitgevoerd.
Onderhoud op grond van veiligheid, wet- en regelgeving voeren we te allen tijde uit.

2 Tekort op energie 2023 € 773.000
De oorlog in Oekraïne is nog steeds gaande en de impact daarvan was ook in 2023 concreet en merkbaar. De inflatie en vooral de gestegen energiekosten als gevolg van de oorlog maakten dat we ook extra hulp en ondersteuning aan onze (meest kwetsbare) inwoners hebben geboden. Niet alleen de inwoners hebben de gevolgen van de gestegen kosten ondervonden dat geldt ook voor de eigen gemeentelijke organisatie. De gemeente Leudal is zoals vele gemeenten een grootverbruiker van energie, denk aan openbare verlichting, sportcomplexen en gemeenschapshuizen. Daarnaast is er een politieke keuze gemaakt om te stoppen met energie uit Rusland en de contracten met Gazprom open te breken en op te zeggen. Administratieve rompslomp door een versnelde nieuwe aanbesteding,  hogere prijzen (prijs per kuub gas is vervijfvoudigd) en een grotere afhankelijkheid van de variabele energiemarkt hebben niet alleen geleid tot een tekort van € 773.000 euro maar ook tot onzekerheid over de definitieve eindafrekening 2023. Een gedeelte van dit tekort wordt opgevangen door meevallers op de diverse producten. Ook heeft de rijksoverheid een subsidieregeling in het leven geroepen die gemeenten deels compenseert voor het openbreken van het contract met Gazprom. Dit wordt in 2024 opgepakt. Ook zijn de prijzen inmiddels weer aan het dalen waardoor het tekort niet structureel is maar een financieel risico blijft en dient hier benoemd te worden.

3 OZB voordeel incidenteel € 170.000

De netto opbrengsten  OZB zijn op basis van de vierde kwartaalrapportage van de BsGW € 170.000 hoger dan geraamd. Het verschil wordt onder andere veroorzaakt door afwijkingen in WOZ waarden, minder kwijtscheldingen en overige verminderingen. Door deze tussentijdse invloeden is het niet goed mogelijk om vooraf exact te begroten. Procentueel is dit verschil ( 0,2%) relatief gering ten opzichte van de ontvangsten. In 2023 is ruim € 7.112.000 aan OZB ontvangen. Bij de voorbereidingen voor de begroting 2025 gaan we in overleg met de BsGW bepalen wat nodig is om de prognoses voor lokale heffingen te verbeteren zodat raming en realisaties beter op elkaar aansluiten.

4 Toeristenbelasting voordeel structureel € 345.000
De peildatum bij de BSGW van de opgelegde aanslagen is jaarlijks op 30 juni. De tot dan toe opgelegde aanslagen (Q1/Q2) vormen de basis voor de begroting toeristenbelasting van het volgende jaar. Voor de begroting toeristenbelasting van 2023 zijn de cijfers gebruikt van Q1 en Q2 2022. Op dat moment waren net de Corona lock-downs voorbij en de verwachtingen ten aanzien van het herstel van het verblijfstoerisme waren onzeker. Omdat het toerisme zich sneller herstelde dan verwacht, is de realisatie veel hoger dan de raming.
De totale inkomsten worden door de BsGW met de kennis van nu (april 2024) voor 2023 ingeschat op € 1.250.000 en voor 2024 €1.290.000. De structurele meeropbrengst wordt meegenomen in de 1e rarap 2024 en kadernota 2025-2028.

5 Rente schatkistbankieren voordeel incidenteel € 135.000
In 2023 is rente ontvangen op de aangehouden middelen in het schatkistbankieren. Dit was niet voorzien. Dit resulteert in een voordeel van € 135.000.

6 Circulaires GF dec voordeel incidenteel € 1.987.000
Op basis van de decembercirculaire 2023 ontvangt de gemeente Leudal in totaal € 2.482.000 meer dan geraamd. Door het tijdstip van publicatie van de circulaire in het jaar, kan de begroting hier niet op aangepast worden. Voor de aangekondigde taakmutaties is € 495.000 gestort in de reserve voor taakmutaties. Per saldo is er een voordeel van € 1.987.0000 ten gunste van het jaarrekeningresultaat. Een deel hiervan wordt gebruikt ter dekking van de uitbetaalde energietoeslag  (zie onderdeel 16)

7 Onvoorzien voordeel incidenteel € 51.000
In 2023 zijn er geen zaken ten laste van de post onvoorzien gebracht en resteert hier een saldo van € 51.000.

8 Afval nadeel incidenteel € 341.000
Bij het vaststellen van de tarieven voor de afvalstoffenheffing gaan we uit van 100% kostendekkendheid. Veel factoren zijn van invloed op de werkelijke kosten in dat jaar. De gerealiseerde kostendekkendheid in 2023 bedraagt 88%.
Door een flinke toename in de hoeveelheid ingezameld GFT zijn de verwerkingskosten met € 120.000 toegenomen. Bij de inzameling papier zijn de kosten van inzameling toegenomen met 12,9% ( € 66.500) en een lagere papierprijs dan begroot (€ 83.000 minder inkomsten);
Verder waren er meerkosten door activiteiten zoals Dorp van de Maand en uitleenmaterialen zwerfvuil (€ 11.000).
De opbrengst afvalstoffenheffing volgens de laatste opgave BsGW is € 75.000 lager dan de raming.
Bij de voorbereidingen voor de begroting 2025 gaan we in overleg met de BsGW bepalen wat nodig is om de prognoses voor lokale heffingen te verbeteren zodat raming en realisaties beter op elkaar aansluiten.
Daarnaast verwacht we door de aanpassingen in de tariefstructuur in 2024 verbeteringen in de monitoring van de opbrengsten.

9 Riool nadeel incidenteel € 453.000
Zoals vastgelegd in het gemeentelijk rioleringsplan 2022-2026 worden positieve exploitatieresultaten toegevoegd aan de voorziening riolering. In 2023 is er sprake van een gerealiseerd exploitatie overschot ad € 453.000 ten opzichte van de ramingen. Dit bedrag wordt dan ook extra gestort in de voorziening riolering.
Het overschot is vooral te verklaren doordat er minder exploitatielasten ( €171.000)waren dan geraamd;
Daarnaast was 2023 was sprake van lagere rentepercentage dan geraamd. Hierdoor was de betaalde rente lager (voordeel € 204.000). Door de lagere uitgaven waren de BTW kosten ( voordeel € 37.000)  ook lager.
Door een hogere aantal aansluitingen dan voorzien was de opbrengst ruim € 84.000 hoger.
Bij de voorbereidingen voor de begroting 2025 gaan we in overleg met de BsGW bepalen wat nodig is om de prognoses voor lokale heffingen te verbeteren zodat raming en realisaties beter op elkaar aansluiten.

10 Nieuwe ontwikkelingen leefomgeving voordeel incidenteel € 250.000
Vanuit de Zomernota 2023-2026 is een projectbudget van € 250.000 gereserveerd voor het thema Passend Wonen. Het gaat hierbij om het versnellen en aanjagen van projecten door ketenversterking. Dit betekent dat als projecten worden versneld ook de onderzoeken worden uitgevoerd en getoetst, vergunningen worden verleend en procedures worden gevolgd. Daarvoor is extra inzet nodig bij de teams VTH en Ontwikkeling. Het project is niet in 2023 gestart maar in 2024, omdat het niet lukte om de openstaande vacature in te vullen.

11 Klimaat en energie voordeel incidenteel € 123.000
In de besteding van de SPUK regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE) is een bedrag van € 123.000 betaald aan loonkosten in 2023. Deze zijn verantwoord in de reguliere personele formatie. Vanaf 2024 begroten we op de plek waar de kosten worden gemaakt.  Incidenteel technisch verschil.

12 Grond en pachtzaken voordeel incidenteel € 150.000
In de paragraaf grondbeleid is bepaald dat opbrengsten uit verkopen kleiner dan 1.000 m2 ten gunste van de reserve grondexploitatie komen. Van verkopen groter dan 1.000 m2 wordt 1 m2 aangewend ter verlaging van de boekwaarde overige gronden en de rest gaat naar het begrotingssaldo.
In 2023 is totaal € 135.000 ontvangen ten gunste van het begrotingssaldo.

13 Leges omgevingsvergunning /b.p.'s voordeel incidenteel € 118.000
Bij de voorbereiding van de inwerkingtreding van de Omgevingswet hebben wij zo goed mogelijk proberen in te schatten welke leges we mogen verwachten. In het laatste jaar voor de inwerkingtreding (2023) hebben we gezien dat er substantieel meer aanvragen zijn ingediend. Daarnaast is in december 2023 nog een flink deel ingediend. Voor 2023 betekent dit dus dat er meer leges zijn ontvangen dan begroot.
Voor opvolgende jaren (2024 en 2025) verwachten wij een volatiel verloop. In Q1 2024 zijn weinig aanvragen ingediend op basis van de nieuwe wet, maar in Q1 en Q2 2024 worden wel de aanvragen van 2023 afgerond en dus gefactureerd. Hoe de leges zich de komende tijd gaan ontwikkelen is niet in te schatten. Daarbij speelt een rol dat milieuleges tot 2024 niet mochten worden geheven en nieuwe taken zijn toegevoegd en andere taken zijn vervallen. Afgesproken is om in 2025 een nieuwe ijking van de leges te doen. Voorlopig dus in de Raraps bij- of aframen waar nodig.

14 BBZ/WWB voordeel incidenteel € 506.000
De middelen die we van het Rijk ontvangen voor de uitkeringen (BUIG middelen) zijn in 2023 aanmerkelijk hoger dan in eerste instantie door het Rijk is aangegeven en in de begroting geraamd. Hierdoor ontstaat een financieel voordeel.

15 Beschermd Wonen/Vrouwen opvang voordeel incidenteel € 458.000
In 2023 was sprake van een daling van het aantal inwoners dat gebruik maakt van deze twee maatwerkvoorzieningen. Daardoor is een voordelig resultaat ontstaan. Dit wordt uitbetaald aan gemeenten - Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang waarvan 75% uit beschermd wonen en 25% uit vrouwenopvang bestaat. Daarnaast zou een deel van dit budget worden ingezet voor een project ter preventie op deze voorzieningen. Dit is in 2023 niet kunnen starten. Dit zal pas in 2024 worden uitgevoerd

16 Energietoeslag nadeel incidenteel € 956.000
In de decembercirculaire is de vergoeding voor deze uitkering ontvangen. Daardoor kunnen we de uitgaven niet meer ramen. De restant middelen worden in 2024 ingezet voor de afronding van de energietoeslag.

17 Begeleiding en dagbesteding WMO nadeel incidenteel € 206.000
In het laatste kwartaal van 2023 maakte een toenemend aantal inwoners gebruik van Wmo begeleiding. Daarnaast was sprake van een stijging in de complexe (en daarmee duurdere) zorg. Dit heeft geleid tot extra incidentele lasten. In het eerste kwartaal 2024 zien we een dalende lijn die zich nu weer stabiliseert.

18 Jeugd voordeel incidenteel € 189.000
Minder jongeren hebben in 2023 gebruik gemaakt van Jeugdzorg binnen de gemeente Leudal. Een duidelijke oorzaak voor het afgenomen gebruik is nog niet aan te wijzen. Vooralsnog lijkt dit een incidentele meevaller te zijn. De definitieve afrekening volgt later.  

19 Armoedebeleid voordeel incidenteel € 170.000
In de subsidieverlening voor het armoedebeleid is minder subsidie verstrekt dan aanvankelijk geraamd omdat uitvoerende organisaties minder subsidie hebben aangevraagd. Daarnaast zijn meer gelden terugontvangen op betaalde leningen dan oorspronkelijk geraamd, bijvoorbeeld aan verstrekte inrichtingskosten. Ook is bij de gemeentelijke belastingen minder kwijtgescholden dan oorspronkelijk geraamd.

20 Inburgering/vluchtelingen voordeel incidenteel € 515.000
Vanuit het rijk wordt een normvergoeding ontvangen. De daadwerkelijke kosten kunnen hoger of lager zijn dan de normvergoeding. Een verschil hoeft niet terugbetaald te worden aan het Rijk. Voor Leudal betekent dit een voordeel. In 2023 is ook een nabetaling van € 354.000  ontvangen over 2022.

21 Huishoudelijk hulp / verstrekken sociale basis voordeel incidenteel € 395.000
De stijgende lijn van het gebruik voor hulp bij het huishouden is blijvend. Daar staat tegenover dat er minder duurdere zorg is ingezet dan aanvankelijk begroot.

22 Woningaanpassingen voordeel incidenteel € 119.000
Door een grote woningaanpassing die in 2023 is geïndiceerd binnen de Wmo hebben we budget in 2023 bijgeraamd. Deze aanpassing is deels in 2023 en deels pas in 2024 gerealiseerd waardoor een deel van de kosten pas dit jaar worden betaald.

23 Leges reisproducten voordeel incidenteel € 101.000
In de begroting staat een structureel bedrag voor baten leges. Omdat dit bedrag onderhevig is aan fluctuaties die niet altijd voorspelbaar zijn wordt bij de 2e rarap incidenteel bijgeraamd. In 2023 is verzuimd bij te ramen. Voor de aankomende paspoortenpiek 2024-2027 is een bedrag geraamd in de begroting.  Het verloop van de baten in 2024 gaan we goed monitoren en tijdig anticiperen. ( aantallen x prijs)

24 Overigen < 100.000 per saldo voordeel incidenteel € 349.000
Binnen alle programma's zijn voor- en nadelen aanwezig die kleiner zijn dan de verantwoordingsgrens. Daarnaast kunnen verschillen ontstaan door onderhoud vastgoed, energiekosten, interne doorbelastingen en mutaties reserves. Deze onderdelen samen vormen de post overig onverklaard.