Woningaanbod sluit aan bij woonwensen

Woonwagens onderbrengen bij woningcorporaties
We zijn in 2023 gestart met overdrachtsgesprekken met drie woningcorporaties om onze huurwoonwagens over te dragen. Hiermee geven we uitvoering aan het landelijk beleid om woonwagens onder te brengen bij woningcorporaties.

Vertragingen in de realisaties
Wij merken dat er vertragingen zitten in de realisatie van woningen. Als gemeente hebben wij hier niet altijd invloed op. Denk aan stijgende bouwkosten, lange wachttijden voor een aansluiting op het net en/of slepende beroepsprocedures van omwonenden via de Raad van State. Hierdoor is het aantal opgeleverde woningen in 2023 lager dan verwacht.

In totaal zijn 58 woningen gerealiseerd, 40 via nieuwbouw en 18 door inpandige verbouwingen. Ook zijn er 7 woningen gesloopt, allemaal voor vervangende nieuwbouw.

Onze inspanningen om bewust in te zetten op betaalbare woningbouw zijn zichtbaar. Iets meer dan de helft van de realisaties voldoet hieraan. Het gaat om 13 sociale huurwoningen, 4 middenhuur woningen en 13 goedkope koopwoningen. Ook zijn er 28 woningen in het duurdere koopsegment / als kavels gebouwd. Hiermee voldoen we niet volledig aan de streefcijfers van het Rijk voor 30% sociale huur en 2/3 betaalbaar. Dit komt omdat het vooral nog oudere plannen zijn die nu tot ontwikkeling komen. Bij het ondertekenen van de Woondeal Limburg (maart 2023) hebben wij overigens nadrukkelijk het voorbehoud gemaakt dat de lokale behoefte leidend is.

Bouwactiviteiten in grotere projecten
Per 1 januari 2024 zijn 85 woningen vergund, waarvan 50 ook daadwerkelijk in aanbouw zijn. De bouw van de overige 35 woningen kan elk moment starten. Hierna volgt een korte beschrijving van de grotere projecten waarvan de bouw in 2023 is gestart (niet uitputtend). Aan de Brugstraat in Grathem wordt een kantoorpand inpandig verbouwd tot 8 appartementen, 2 sociale huur en 6 middenhuur. Aan de Markt in Grathem zijn 9 levensloopbestendige koopwoningen in aanbouw. Het voormalige klooster Bethanië in Horn wordt verbouwd tot 12 aanleunwoningen en 30 onzelfstandige zorgeenheden. Op de plek van het Chinese restaurant in Neer komen 4 middenhuur appartementen. Aan de Gruttostraat in Haler zijn 2 zelfbouwkavels in aanbouw. Daarnaast worden in vrijwel alle dorpen diverse particuliere plannen (één woning) ontwikkeld.

Actief inzetten op nieuwe woningbouwplannen
De Versnellingsagenda Wonen is ons afwegingskader. Zo blijft het bouwen in alle dorpen mogelijk en vooral gericht op de betaalbare segmenten, huur en koop.

Na jaren verplicht schrappen van projecten uit de planlijst, hebben wij het afgelopen jaar opnieuw belangrijke stappen gezet naar een goed gevuld portfolio met passende woningbouwplannen. Wij kiezen voor een actievere aanpak waarbij onze focus ligt op het benutten van eigen grondposities en het ontwikkelen van prominente locaties die midden in een dorp vrijkomen. Dit doen wij samen met inwoners en belangrijke stakeholders, zoals woningcorporaties en lokale ontwikkelaars.

Basis leggen voor het ontwikkelen van verschillende locaties
Wij hebben haalbaarheidsonderzoeken uitgevoerd voor diverse locaties. In Heibloem, Hunsel en Nunhem is daarmee de basis gelegd voor het totaalproject Bouwen in kleine kernen (BKK) en de verruiming van het aanbod aan sociale huurwoningen. Het Integraal Dorpsontwikkelingsplan (IDOP) Kelpen-Oler is een goed voorbeeld van een integrale aanpak vanuit betrokken inwoners, waarbij woningbouw niet alleen voorziet in de behoefte maar ook inspeelt op de leefbaarheid en een duurzame invulling van locaties voor de toekomst. Ook de gebiedsvisie Markt/Beeklaan in Roggel bevat alle elementen voor een flinke opwaardering van het centrum van Roggel, met woningbouw als stuwende kracht. Soortgelijke trajecten starten in 2024 ook in andere dorpen waar wij als gemeente grondposities hebben, zoals Ell en Horn. Zo blijft woningbouw voor de nabije toekomst geborgd.  

In totaliteit hebben wij in 2023 nieuwe plannen toegevoegd voor zo’n 275 woningen verspreid over de gemeente. Dit geeft woningbouw in Leudal een flinke impuls. Deels gaat het om nieuwbouw, deels om inpandige transformaties.

Naast de grote projecten bieden wij ook extra ruimte voor individuele plannen. Sinds medio 2023 zijn woning- en woonkavelsplitsingen mogelijk.

Ook hebben wij het beleid voor de tijdelijke huisvesting van internationale werknemers en andere kamerbewoners verruimd. Deze groep (tijdelijke) inwoners is van groot belang voor onze economie.

Stimuleren van woningaanpassingen
Wij informeren inwoners en partners over de mogelijkheden en stimuleren hen (energetische) woningaanpassingen te doen. Inzet van de 'Energiebespaarbrigade' is daar een concreet voorbeeld van. De klussers brengen kleine energiebesparende maatregelen aan. In start is een isolatieprogramma, woningen met de laagste energie labels komen daarbij als eerste aan bod. Beschikbare Rijkssubsidies worden benut. Deze maatregelen dragen bij aan een meer toekomstbestendige woningvoorraad en helpen bij het bestrijden van energiearmoede.

Vergroening
De pilot ontstening sociale huur is opgezet in samenwerking met Wonen Zuid. Dit doen we om te bouwen aan een goede omgevingskwaliteit in de kernen en het kunnen opvangen van de weersextremen door klimaatverandering.

Van afval naar grondstof
In 2022 is gestart met een nieuw afvalbeleid. Toen is de ambitie uitgesproken om onder de 80 kilo restafval per inwoner per jaar te komen. Dit doel is in 2023 gehaald. Vervolgens ontstond een probleem met de zuiverheid van het afval van plastic, metaal en drankverpakkingen (pmd) en het dumpen bij de wijkmilieuparken. Er is een nieuwe koers uitgezet om dit aan te pakken en betere resultaten te behalen. Daarom is per 1 januari 2024 gestart met het huis-aan-huis ophalen van het pmd.

Daarnaast zijn de vrijwilligers die zwerfvuil opruimen in 2023 beter gefaciliteerd en konden we hen via het project Dorp van de Maand bedanken voor hun inzet. Tijdens het Dorp van de Maand werden ook zwerfvuilacties met basisscholen georganiseerd. Dit project wordt in de komende jaren voortgezet en waar mogelijk uitgebreid.

In 2023 hebben zich wederom nieuwe scholen aangesloten bij het scholenproject van RD Maasland om afval te scheiden en bewust om te gaan met grondstoffen. Onder het mom 'jong geleerd is oud gedaan' leren kinderen op jonge leeftijd alles over recycling en afvalpreventie. Door middel van gastlessen leren ze hoe je in een wormenhotel je groente- fruit- en tuinafval (gft) door de wormen laat composteren. In 2024 gaan we de mogelijkheden onderzoeken om het scholenproject ook uit te breiden naar middelbare scholen. Dit zijn allemaal stappen in de goede richting, namelijk naar een circulaire economie.

Buitengebied in beweging
Per 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Er is gestart met de voorbereiding van een pilot omgevingsplan. Er is een inventarisatie van het gehele grondgebied van Leudal nodig om tot een definitief omgevingsplan te komen. Het proces om de omgevingsvisie op te stellen is versneld om in 2024 op te leveren. Voor verdere implementatie, inrichting van de instrumenten Omgevingsvisie, Omgevingsplan en programma komen de kosten in 2024 e.v.. Het restant bedrag van € 556.355 is overgeheveld via de gecommitteerde reserve naar 2024.

Woonruimteverdeling
In 2023 is in regionaal verband gestart met een woonzorganalyse. Het geplande woningmarktonderzoek is doorgeschoven naar 2024. Een bedrag van € 40.000 is overgeheveld via de gecommitteerde reserve naar 2024.

Woonwagenlocaties
Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2021 is een bedrag van € 350.000 geoormerkt voor de inhuur van expertise (o.a. projectleiding en juridische expertise) voor de overdracht van onze woonwagenlocaties aan de woningbouwverenigingen.
In het najaar 2023 is het proces daadwerkelijk opgestart. Het voornoemd incidenteel bedrag ad € 350.000 is via de gecommitteerde reserve overgeheveld naar begrotingsjaar 2024.

We hebben op drie locaties van onze woonwagencentra in totaal 5 nieuwe woonwagenstandplaatsen gerealiseerd en een tijdelijke gedoogstandplaats omgezet naar een definitieve woonwagenstandplaats. Hiermee hebben we volledig voldaan aan de behoefte aan woonwagenstandplaatsen zoals we dit opgehaald hebben bij de woonwagenbewoners in het voorjaar van 2023.

Daarnaast hebben de bewoners van de woonwagencentra de ruimte gekregen om hun woonwagen in de huidige conditie tegen taxatiewaarde te kopen. Restrictie hierbij is dat we 12 huurwoonwagens blijvend willen reserveren voor huur (sociale woningbouw). De (aankomende) eigenaren van woonwagens hebben ook de mogelijkheid gekregen om hun perceel te kopen van de gemeente tegen een door de gemeente vastgesteld tarief per vierkante meter.

Tenslotte lopen er overdrachtsgesprekken met de woningbouwcorporaties om de huurwoonwagens over te dragen; het voorbereidend werk hiervoor is in 2023 gestart en hopen we af te ronden in 2024.

Bestemmingsplannen
In 2023 is in totaal € 112.000 meer ontvangen aan kwaliteitsbijdragen dan begroot. Deze kwaliteitsbijdragen zijn gestort in de reserve groenfonds.

In 2023 is € 128.000 ontvangen ten aanzien van grondwinning gebied Wijnaerden. Dit bedrag is conform overeenkomst gebiedsontwikkeling Wijnaerden gestort in de reserve gebiedsontwikkeling Wijnaerden.
Uit het compensatiebudget voor het Buggenumse Veld is gestart met het opstellen van een landschapsbiografie. Deze vormt straks de basis voor een structuurkaart voor het Buggenumse Veld.

We hebben in 2023 meer exploitatiebijdragen ontvangen dan aanvankelijk geraamd, voordeel € 97.000. Dit zijn baten die ontstaan gedurende het jaar en zijn niet altijd vooraf kwantificeerbaar.

Omgevingsvergunning
De Omgevingswet heeft in het 4e kwartaal gezorgd voor een piek in het afhandelen van grote aanvragen voor het in werking treden van deze nieuwe wet. De opbrengsten van leges zijn hierdoor € 112.000 hoger dan begroot.

Grondexploitatie
Voor de toelichting grondexploitatie wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid.

Afvalinzameling en -verwerking
We hebben de ambitie om stap voor stap te zorgen dat zoveel mogelijk afval opnieuw grondstoffen worden en om naast recycling en hergebruik ook in te zetten op afvalpreventie. In 2022 en 2023 hebben we de eerste stappen gezet door de hoeveelheid restafval flink te verminderen en afvalscheiding te stimuleren. We zetten in op monitoring, zodat we tijdig kunnen bijsturen als bijvoorbeeld de kwaliteit van een bepaalde afvalstroom niet voldoet.

Daarnaast vinden we het belangrijk dat onze gemeente netjes en schoon blijft. Daarom hebben we geïnvesteerd in meer uitleenmaterialen voor vrijwilligers die zwerfvuil opruimen. Ook hebben we een extra impuls gegeven aan het Dorp van de Maand door een mobiel bezoekerscentrum te huren, promotiemateriaal te maken (banners) en de vrijwilligers te trakteren op vlaai. In elk dorp reiken we bomencheques uit. Zo zorgen we ervoor dat onze leefomgeving mooi, schoon en groen blijft.

Bij het vaststellen van de tarieven voor de afvalstoffenheffing gaan we uit van 100% kostendekkendheid. Veel factoren zijn van invloed op de werkelijke kosten in dat jaar. In 2023 is via een motie € 150.000 in mindering gebracht op de heffing. De gerealiseerde kostendekkendheid in 2023 bedraagt 88% met als belangrijkste oorzaken:

• wederom een flinke toename van de hoeveelheid ingezameld GFT (€ 120.000 meer verwerkingskosten);
• een lagere papierprijs dan begroot (€ 83.000 minder inkomsten)
• minder opbrengsten BsGW (€ 60.000)
• indexering inzamelkosten papier 12,9% (€ 66.500)
• Dorp van de Maand en uitleenmaterialen zwerfvuil ( € 11.000).

We zijn begonnen aan de reis naar een circulaire economie. Er moet nog veel gebeuren, maar ieder jaar maken we stappen in de juiste richting: samen met onze inwoners van afval naar grondstof.

Handhaving RO
Het behandelen van complexe juridische dossiers zorgt voor hogere lasten, in 2023 € 49.000

Toezicht en handhaving openbare orde
De lasten overige diensten, waaronder kosten portofoon, mobilofoon en handhavingskosten zijn circa € 16.000 hoger dan geraamd.
In december is een dwangsom ontvangen van € 48.000. Dit is een incidentele bate na de 2e raadsrapportage 2024 en daarmee niet begroot.

Milieubeheer
De uit te voeren taken voor milieubeheer van de RUD worden verrekend bij de deelnemers en zijn voorafgaand aan het jaar niet bekend. Per saldo zijn er in 2023 € 17.000 meer baten dan begroot. (€ 34.000 hogere baten voor uitgeleend personeel en € 17.000 minder lasten aan te betalen diensten)